Στόχοι: Στόχος του μαθήματος είναι οι φοιτητές να γνωρίσουν το κουκλοθέατρο και τις διάφορες μορφές του σε δυτικές και μη δυτικές κοινωνίες, ούτως ώστε:
α) να είναι σε θέση να τις αναγνωρίζουν και να τις ερμηνεύουν β) να αποτελέσουν οι μορφές αυτές αφετηρίες έμπνευσης που θα χρησιμοποιηθούν σε διάφορες θεατρικές δημιουργίες και τέχνες του θεάματος γενικότερα γ) να συνδέσουν το κουκλοθέατρο με την εκπαιδευτική διαδικασία.

Μαθησιακά Αποτελέσματα: Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές γνωρίζουν τις διάφορες μορφές της κουκλοθεατρικής τέχνης σε δυτικές και μη δυτικές κοινωνίες τόσο στην έντεχνη όσο και τη λαϊκή εκδοχή τους μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα. Αναπτύσσουν την κριτική σκέψη και τον
προβληματισμό τους μέσω της επαφή τους με τα κυριότερα θεωρητικά κείμενα του θεατρικού αυτού
είδους. Ανακαλύπτοντας την ποικιλία και τη δημιουργικότητα της κουκλοθεατρικής τέχνης, μαθαίνουν να σέβονται την ετερότητα, τη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα, να εκτιμούν τις υποτιμημένες μορφές τέχνης, όπως το κουκλοθέατρο, και να τις αντιμετωπίζουν ισότιμα με τις άλλες. Ανακαλύπτουν τη σύνδεση του κουκλοθεάτρου με την εκπαιδευτική διαδικασία και την κοινωνική δράση, με την ατομική και συλλογική ταυτότητα, με τη σύγχρονη τεχνολογία. Η επαφή τους με αυτήν την θεατρική μορφή λειτουργεί ως αφετηρία έμπνευσης για εφαρμογές εκ μέρους τους σε θεατρικές δημιουργίες και τέχνες του θεάματος γενικότερα, στην εκπαιδευτική-μαθησιακή διαδικασία και σε κοινωνικές δράσεις.
 

●    Αυτόνομη εργασία.
●    Ομαδική εργασία.  
●    Παραγωγή νέων ερευνητικών ιδεών. Σχεδιασμός νέων έργων.  
●    Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα.
●    Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον.
●    Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου.
●    Άσκηση κριτικής σκέψης.
●    Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
 

Στο μάθημα παρουσιάζονται παραδείγματα από την Ευρώπη και την Ασία. Εκτενέστερη αναφορά γίνεται στο νεοελληνικό κουκλοθέατρο. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στο λαϊκό χαρακτήρα του θεατρικού αυτού
είδους, ως πηγή έμπνευσης μοντέρνων κουκλοπαικτών. Επίσης, εξετάζεται η μεταβολή του από θέαμα ενηλίκων σε παιδικό θέαμα. Συζητούνται ζητήματα σχετικά με τη συλλογική και την εθνική ταυτότητα,
καθώς και με την ατομική ταυτότητα των κουκλοπαιχτών και των πρωταγωνιστών. Επίσης, εξετάζονται: η παράσταση του κουκλοθεάτρου ως ακουστική και οπτική επιτέλεση, η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο
κουκλοθέατρο και το κοινό του, οι κοινωνικές, ηλικιακές και κατά φύλα διαφοροποιήσεις του κοινού, ο ανταγωνισμός ή η συμβίωση του κουκλοθεάτρου με τα άλλα θεάματα (θέατρο και κινηματογράφος).

Ενότητες μαθήματος και σχετική βιβλιογραφία
1.    Το κουκλοθέατρο
●    έννοια και περιεχόμενο
●    λαϊκό και μη λαϊκό δημιούργημα
●    Το κουκλοθέατρο από τη σκοπιά της Κοινωνικής/Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας (το κουκλοθέατρο: ισότιμη μορφή τέχνης, κουκλοθέατρο και πολυπολιτισμικότητα, το κουκλοθέατρο ως επιτέλεση, κουκλοθέατρο και υλικότητα)
🕮    Πούχνερ, Βάλτερ (1989). Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Αθήνα: Πατάκης.
🕮    Colleyn Jean – Paul (2005). Στοιχεία κοινωνικής και πολιτισμικής ανθρωπολογίας.Μτφρ. Μαρία Κουμπούρα, Αθήνα: Πλέθρον.
🕮    Laburthe-TolraPh. &WarnierJ.P. (2003). Εθνολογία-Ανθρωπολογία, Αθήνα: Κριτική.

2.    Το κουκλοθέατρο:
●    Στην ελληνική αρχαιότητα
🕮 Ανδρεάδης Γ., «Θείον Θαύμα. Σκέψεις για την αρχαία μαριονέτα», Δρώμενα, 1984, σελ. 18-25.
●    Το κουκλοθέατρο στην Ευρώπη. Ήρωες, μοτίβα, ρεπερτόριο
●    Στην Ελλάδα τα νεότερα χρόνια. Η άφιξη και η ονομασία του.
🕮 Πούχνερ, Βάλτερ (1989). Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Αθήνα: Πατάκης.
🕮 Τσοκόπουλος Γεώργιος (1892). « Ο Φασουλής », Παρνασσός, 15 , σελ. 213-217.
🕮 Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (2009). «Παραστάσεις και αναπαραστάσεις από το κουκλοθέατρο στην Ελλάδα (1870-1950)», στο Επιστημονική Επιθεώρηση Τεχνών του Θεάματος, 1, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, σελ. 337-360.
3.    Οι πρώτοι κουκλοπαίκτες: Χρ. Κονιτσιώτης, Απόστολος Καραστεργιόπουλος, Γ. Λεδάκης: η έντεχνη εκδοχή
🕮 Μαγουλιώτης, Απόστολος (2012). Ιστορία του Νεοελληνικού κουκλοθεάτρου (1870-1938). Αθήνα: Παπαζήσης.
🕮 Βελιώτη Μαρία, (1979-1980), «Οι κούκλες του Χρήστου Κονιτσιώτη στη συλλογή του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος», Eθνογραφικά, 2, σελ. 47–56.
🕮 Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (2009). «Παραστάσεις και αναπαραστάσεις από το κουκλοθέατρο στην Ελλάδα (1870-1950)», στο Επιστημονική Επιθεώρηση Τεχνών του Θεάματος, 1, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, σελ. 337-360.
🕮 Βελιώτη-Γεωργοπούλου Μαρία (2012), «Οι “ξένοι” στο ελληνικό κουκλοθέατρο. Οπτικές απεικονίσεις των αλλοεθνών στις κουκλοθεατρικές συλλογές». Στο Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (επιμ. 2012 ), Κουκλοθέατρο, το θέατρο της εμψύχωσης. Διεπιστημονικές αναγνώσεις-
Καλλιτεχνικές συναντήσεις, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου- Αιγόκερως, σελ. 33-52.
4.    Το κουκλοθέατρο στην Κατοχή και την Αντίσταση.
●    Ν. Ακίλογλου

●    Ελ. Θεοχάρη-Περράκη
🕮 Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (2009). «Παραστάσεις και αναπαραστάσεις από το κουκλοθέατρο στην Ελλάδα (1870-1950)», στο Επιστημονική Επιθεώρηση Τεχνών του Θεάματος, 1, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, σελ. 337-360.
🕮 Βελιώτη-Γεωργοπούλου Μαρία (2012), «Οι “ξένοι” στο ελληνικό κουκλοθέατρο. Οπτικές απεικονίσεις των αλλοεθνών στις κουκλοθεατρικές συλλογές». Στο Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (επιμ. 2012 ), Κουκλοθέατρο, το θέατρο της εμψύχωσης. Διεπιστημονικές αναγνώσεις-
Καλλιτεχνικές συναντήσεις, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου- Αιγόκερως, σελ. 33-52.
5.    Κουκλοθέατρο και εκπαίδευση
🕮 Παρούση Α. (2012), Το κουκλοθέατρο στην Εκπαίδευση, Εκπαίδευση στο Κουκλοθέατρο, Αθήνα: Πλέθρον,
●    Το παιδαγωγικό κουκλοθέατρο στην Ελλάδα. Γρ. Ξενόπουλος, Γ. Ρώτας, Α. Γιαννοπούλου, Ελ. Θεοχάρη-Περράκη
🕮 Μαγουλιώτης, Απόστολος (2012). Ιστορία του Νεοελληνικού κουκλοθεάτρου (1870-1938). Αθήνα: Παπαζήσης.

6.    Το κουκλοθέατρο στη Γαλλία: Πολισινέλ και Γκινιόλ.
●    Το αυστριακό κουκλοθέατρο:Οι Μαριονέτες του Σάλζμπουργκ

7.    Κουκλοθέατρο και κινηματογράφος/κουκλοθέατρο και ατομική ταυτότητα
🕮 Καλούδη Κωστούλα (2012), «Το κουκλοθέατρο στον κινηματογράφο: Λίλι του Τσαρλς Ουόλτερς».
Στο Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (επιμ. 2012 ), Κουκλοθέατρο, το θέατρο της εμψύχωσης. Διεπιστημονικές αναγνώσεις-Καλλιτεχνικές συναντήσεις, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου-Αιγόκερως, σελ. 53-62.
8.    Αναλύοντας το δοκίμιο του Kleist, Οι Μαριονέτες
🕮 VonKleist, Heinrich (1982). Οι Μαριονέτες (και μια μελέτη του BernardDort), Αθήνα: Άγρα.

9.    Τοκουκλοθέατρο στηνΑνατολή.
●    Το κουκλοθέατρο Μπουνρακού της Ιαπωνίας
🕮 MeschkeMikael, (2004). Το θέατρο στ’ακροδάχτυλα, Αθήνα: Τυπωθήτω-Γ. Δαρδανός.
🕮 Meschke, Mikael (2007). Τρεις ελληνικοί μύθοι, Αθήνα: Gutenberg-Γ. Δαρδανός.
●    Το κουκλοθέατρο του νερού του Βιετνάμ
🕮 Πασχάλη Μαρία, (2008). «Βιετνάμ. Το κουκλοθέατρο του νερού». Εφημ. Η Καθημερινή,Κυριακή 14/11/2008

10.    Ο μαριονετίστας του 20ου αι. Μ. Μέσκε
🕮 MeschkeMikael, (2004). Το θέατρο στ’ακροδάχτυλα, Αθήνα: Τυπωθήτω-Γ. Δαρδανός.
🕮 Meschke, Mikael (2007). Τρεις ελληνικοί μύθοι, Αθήνα: Gutenberg-Γ. Δαρδανός.
11.    Κουκλοθέατρο και κοινωνικά κινήματα
●    BreadandPuppet
🕮 Κόρδαρη Α., Παρούση Α., Βελιώτη-Γεωργοπούλου Μ., «Η παράσταση των
BreadandPuppetTheater στην Ελλάδα την Άνοιξη του 2015», Σκηνή, 9 (υπό ανάρτηση).

12.    Η μαριονέτα των κοινωνικών κινημάτων του Θεάτρου του Ήλιου.
🕮 Βελιώτη-Γεωργοπούλου Μαρία, “Ο οικείος «άλλος». Η μαριονέτα των κοινωνικών κινημάτων «του Θεάτρου του Ήλιου»”, Πρακτικά Στ’ Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου Θέατρο και Ετερότητα: Θεωρία, Δραματουργία και Θεατρική Πρακτική (17-20 Μαΐου 2017), Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (υπό εκτύπωση).
 

13.    Κουκλοθέατρο και Τεχνολογία
●    Από την εποχή των ΜΜΕ στην ψηφιακή εποχή
🕮 Σαντοριναίος Μ. και Σαντοριναίου Ά. (2012), «Η κούκλα μαριονέτα από την εποχή των μέσων επικοινωνίας στην ψηφιακή εποχή. Μια προσωπικά εμπειρία». Στο Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (επιμ. 2012 ), Κουκλοθέατρο, το θέατρο της εμψύχωσης. Διεπιστημονικές αναγνώσεις-
Καλλιτεχνικές συναντήσεις, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου- Αιγόκερως, σελ.81-92.
●    Αντιστρέφοντας τους ρόλους: Ο άνθρωπος-μαριονέτα και ρόλος της τεχνολογίας
🕮 Βογιατζάκη-ΚρουκόφσκιΕμμ. (2012), , «Πόσο άψυχη μπορεί να είναι μια μαριονέτα;». Στο Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (επιμ. 2012 ), Κουκλοθέατρο, το θέατρο της εμψύχωσης.
Διεπιστημονικές αναγνώσεις-Καλλιτεχνικές συναντήσεις, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου-Αιγόκερως, σελ. 93-104.
 

Δραστηριότητα

Φόρτος Εργασίας Εξαμήνου

Διαλέξεις

50

Μελέτη και ανάλυση βιβλιογραφίας

30

Εκπόνηση μελέτης (project) ή Συγγραφή εργασίας (προαιρετικά)/ μη
καθοδηγούμενη μελέτη

35

Εκπαιδευτικές επισκέψεις

10

Σύνολο Μαθήματος 

125

Μέθοδοι αξιολόγησης:
●    Γραπτή τελική εξέταση: επιλογή ερωτήσεων ανάπτυξης (80%)
●    Προαιρετικές προφορικές και γραπτές εργασίες κατά τη διάρκεια των μαθημάτων (20%)
ή
●    Υποχρεωτική γραπτή εργασία και παρουσίασή της στην τάξη για τους φοιτητές που αδυνατούν να
παρακολουθήσουν το μάθημα (20%)
 

•    Ανδρεάδης Γ. (1984), «Θείον Θαύμα. Σκέψεις για την αρχαία μαριονέτα», Δρώμενα, , σελ. 18-25.
•    Βελιώτη Μαρία, (1979-1980), «Οι κούκλες του Χρήστου Κονιτσιώτη στη συλλογή του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος», Eθνογραφικά, 2, σελ. 47–56.
•    Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (2009). «Παραστάσεις και αναπαραστάσεις από το κουκλοθέατρο
στην Ελλάδα (1870-1950)», στο Επιστημονική Επιθεώρηση Τεχνών του Θεάματος, 1, Τμήμα Θεατρικών

Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, σελ. 337-360.
•    Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (επιμ. 2012 ), Κουκλοθέατρο, το θέατρο της εμψύχωσης.
Διεπιστημονικές αναγνώσεις-Καλλιτεχνικές συναντήσεις, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου-Αιγόκερως, σελ. 33-52.
•    Βελιώτη-Γεωργοπούλου Μαρία (2012), «Οι “ξένοι” στο ελληνικό κουκλοθέατρο. Οπτικές απεικονίσεις των αλλοεθνών στις κουκλοθεατρικές συλλογές». Στο Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (επιμ. 2012 ),
Κουκλοθέατρο, το θέατρο της εμψύχωσης. Διεπιστημονικές αναγνώσεις-Καλλιτεχνικές συναντήσεις, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου-Αιγόκερως.
•    Βελιώτη-Γεωργοπούλου Μαρία, “Ο οικείος «άλλος». Η μαριονέτα των κοινωνικών κινημάτων «του Θεάτρου του Ήλιου»”, Πρακτικά Στ’ Πανελλήνιου Θεατρολογικού Συνεδρίου Θέατρο και Ετερότητα: Θεωρία, Δραματουργία και Θεατρική Πρακτική (17-20 Μαΐου 2017), Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου (υπό εκτύπωση).
•    Βογιατζάκη-ΚρουκόφσκιΕμμ. (2012), , «Πόσο άψυχη μπορεί να είναι μια μαριονέτα;». Στο Βελιώτη-
Γεωργοπούλου, Μαρία (επιμ. 2012 ), Κουκλοθέατρο, το θέατρο της εμψύχωσης. Διεπιστημονικές αναγνώσεις-Καλλιτεχνικές συναντήσεις, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου
Πελοποννήσου-Αιγόκερως, σελ. 93-104.
•    Colleyn Jean – Paul (2005), Στοιχεία κοινωνικής και πολιτισμικής ανθρωπολογίας. Μτφρ. Μαρία Κουμπούρα, Αθήνα: Πλέθρον.
•    Δημητρίου Σωτήρης, (2009), Η πολιτική διάσταση της Τέχνης. Μια ανθρωπολογική προσέγγιση, Σαββάλας, Αθήνα
•    Καλούδη Κωστούλα (2012), «Το κουκλοθέατρο στον κινηματογράφο: Λίλι του Τσαρλς Ουόλτερς». Στο Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (επιμ. 2012 ), Κουκλοθέατρο, το θέατρο της εμψύχωσης.
Διεπιστημονικές αναγνώσεις-Καλλιτεχνικές συναντήσεις, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου-Αιγόκερως, σελ. 53-62.
•    Κοντογιάννη, Άλκηστις (1992). Κουκλοθέατρο σκιών, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
•    Κόρδαρη Α., Παρούση Α., Βελιώτη-Γεωργοπούλου Μ., «Η παράσταση των BreadandPuppetTheater
στην Ελλάδα την Άνοιξη του 2015», Σκηνή, 9 (υπό ανάρτηση)
•    Laburthe-Tolra Ph. &Warnier J.P. (2003). Εθνολογία-Ανθρωπολογία, Αθήνα: Κριτική.
•    Leroi-Gourhan, André (2000). To έργο και η ομιλία του Ανθρώπου. Β΄ Η μνήμη και οι ρυθμοί, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
•    Μαγουλιώτης, Απόστολος (2012). Ιστορία του Νεοελληνικού κουκλοθεάτρου (1870-1938). Αθήνα: Παπαζήσης.
•    MeschkeMikael, (2004). Το θέατρο στ’ακροδάχτυλα, Αθήνα: Τυπωθήτω-Γ. Δαρδανός.
•    Meschke, Mikael (2007). Τρεις ελληνικοί μύθοι, Αθήνα: Gutenberg-Γ. Δαρδανός.
•    Παρούση Α. (2012), Το κουκλοθέατρο στην Εκπαίδευση, Εκπαίδευση στο Κουκλοθέατρο, Αθήνα: Πλέθρον.
•    Πασχάλη Μαρία, (2008). «Βιετνάμ. Το κουκλοθέατρο του νερού». Εφημ. Η Καθημερινή,Κυριακή 14/11/2008
•    Πούχνερ, Βάλτερ (1989). Λαϊκό Θέατρο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Συγκριτική Μελέτη, Αθήνα: Πατάκης.
•    Σαντοριναίος Μ. και Σαντοριναίου Ά. (2012), «Η κούκλα μαριονέτα από την εποχή των μέσων
επικοινωνίας στην ψηφιακή εποχή. Μια προσωπικά εμπειρία». Στο Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Μαρία (επιμ. 2012 ), Κουκλοθέατρο, το θέατρο της εμψύχωσης. Διεπιστημονικές αναγνώσεις-Καλλιτεχνικές συναντήσεις, Αθήνα: Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου-Αιγόκερως, σελ.81- 92.
•    Τσοκόπουλος Γεώργιος (1892). «Ο Φασουλής», Παρνασσός, 15 , σελ. 213-217.
•    VonKleist, Heinrich (1982). Οι Μαριονέτες (και μια μελέτη του BernardDort), Αθήνα: Άγρα.
 

https://eclass.uop.gr/courses/TS246/